Proeverijen in Nederland
... en de rol van CAN daarin
Kweekvlees en -vis en producten die gemaakt worden middels innovatieve fermentatie technologieën kwalificeren als een ‘novel food’. Dit betekent dat het product eerst een veiligheidsassessment door de Europese Unie (de European Food Safety Authority) moet doorlopen voor het in de Unie verkocht mag worden.
CANS
Om toch een proeverij te organiseren kan een producent een aanvraag te doen bij CAN die een comité van experts heeft samengebracht om de veiligheid van aangeboden producten te evalueren.
Wat zorgde ervoor dat proeverijen mogelijk zijn in Nederland?
Naar aanleiding van de motie De Groot (D66) en Valstar (VVD), aangenomen op 8 maart 2022, is de Nederlandse overheid in overleg gegaan met kweekvleesproducenten en HollandBio om proeverijen van kweekvlees in Nederland toe te staan. Deze gesprekken leidden tot de eerste Code of Practice voor tastings van voedingsmiddelen ontwikkeld op basis van dierlijke celcultuur.
Later werd deze aanpak uitgebreid na een motie van de leden Meulenkamp (VVD) en Bromet (GL-PvdA), waarin werd verzocht ook innovatieve fermentatietechnologieën – waaronder precisiefermentatie en biomassa-fermentatie – onder gecontroleerde omstandigheden te kunnen testen met consumenten. Dit resulteerde in een tweede CoP, specifiek voor fermentatie-gebaseerde producten.
Wat de Code of Practice mogelijk maakt
De CoP biedt een technisch en veiligheidsgericht kader dat het mogelijk maakt om, vóór formele EU-toelating, proeverijen te organiseren van:
-
Kweekvlees en kweekvis (producten op basis van dierlijke celculturen)
-
Innovatieve fermentatieproducten, waaronder:
-
Precisiefermentatie (bijv. melkeiwitten, vetten, functionele componenten)
-
Biomassa-fermentatie (bijv. schimmel- of alg-gebaseerde eiwitten)
-
Deze proeverijen zijn essentieel voor productoptimalisatie en smaakontwikkeling. De EU-novel-foodwetgeving staat markttoelating pas na een volledige veiligheidsbeoordeling toe; de Nederlandse CoP creëert een veilige ruimte om vóór die tijd waardevolle feedback te verzamelen.
Aanmelden via CAN
Producenten kunnen zich aanmelden
Als een bedrijf in Nederland is gevestigd, komt het in aanmerking voor het organiseren van een proeverij. Dit geldt voor zowel bedrijven die en aanvraag willen doen onder de "Kweekvlees Proeverijen" openstelling als voor de "Precisie Fermentatie Proeverijen" openstelling. Aanmelden kan door CANS een email te sturen, via deze link;
De formele periode waarin kweekvlees proeverijen kunnen plaats vinden loopt af op 26 januari 2026. Precisie fermentatie dossiers kunnen per heden worden ingediend.
Kweekvlees/-vis
Code of Practice
Motie in de Kamer
Innovatieve fermentatie
Code of Practice
Motie in de Kamer
Hoe het werkt: streng maar werkbaar
CAN vraagt een onafhankelijk Expert Committee, de proeverij aanvragen te beoordelen.
Producenten dienen een dossier in met onder meer:
-
informatie over gebruikte celculturen of micro-organismen
-
productieprocessen en ingrediënten
-
toxicologische en microbiologische risico-inschattingen
-
kwaliteits- en veiligheidsdocumentatie
-
locaties en protocollen voor de proeverij
Alleen wanneer de commissie unaniem oordeelt dat de veiligheid gewaarborgd is, wordt toestemming verleend.
Veelgestelde Vragen
Wat gaat er gebeuren tijdens een proeverij?
Nederlandse producenten van kweekvlees en -vis en producten die gemaakt worden middels innovatieve fermentatie technologieën zullen tijdens een proeverij hun producten onder gecontroleerde omstandigheden kunnen laten proeven aan geselecteerde deelnemers. De opzet van een proeverij kan verschillen per producent en per moment dat een proeverij wordt georganiseerd.
Is een proeverij veilig en hoe wordt dat gegarandeerd?
De organiserende producent van kweekvlees of -vis of producten die gemaakt worden middels innovatieve fermentatie technologieën is verantwoordelijk voor de veiligheid van de proeverij.
Kweekvlees en -vis en producten die gemaakt worden middels innovatieve fermentatie technologieën kwalificeren vrijwel altijd als een ‘novel food’. Dit betekent dat het product eerst een veiligheidsassessment door de Europese Unie (de European Food Safety Authority) moet doorlopen voor het in de Unie verkocht mag worden. Voor de proeverijen is het veiligheidsassessment op Europees niveau nog niet uitgevoerd.
Om toch een proeverij te organiseren dient een producent een aanvraag te doen bij CAN die een comité van experts heeft samengebracht om de veiligheid van aangeboden producten te evalueren. Het expertcomité bestaat uit vier experts in toxicologie, microbiologie, ethiek en geneeskunde. Na positieve evaluatie van een aanvraag kan een producent proeverijen organiseren.
Wanneer zijn de proeverijen en met hoeveel mensen?
Nederlandse producenten van kweekvlees en -vis en producten die gemaakt worden middels innovatieve fermentatie technologieën kunnen na een positieve aanvraag tot 10 proeverijen organiseren met een maximum van 30 deelnemers per proeverij.
Kan ik me aanmelden om mee te doen aan een proeverij? Het is aan de bedrijven om proeverijen te organiseren en deelnemers te selecteren.
Wat zijn de voorwaarden om mee te proeven?
Een deelnemer aan een proeverij moet op voorhand geselecteerd zijn, dus deelname is niet toegankelijk voor het algemeen publiek. Alle deelnemers dienen vooraf een informatie- en toestemmingsformulier te tekenen. In dit document wordt uiteengezet wat de regulatoire status is van het product en welke analyses en controles er zijn uitgevoerd om de veiligheid van het product te garanderen. Deelnemers worden niet gecompenseerd voor deelname en verklaren middels het tekenen van een formulier dat ze bekend zijn met deze informatie en dat ze op eigen risico en op vrijwillige basis deelnemen.
Status
Op dit moment zijn er twee dossiers door het comité van expert succesvol beoordeeld. Beiden dossiers hebben dan ook geleid tot een 'tasting-event', welke in de media zijn vermeld.